Δομνίστα Ευρυτανίας
Η Δομνίτσα είναι ένα όμορφο ορεινό χωριό που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της Ευρυτανίας και έχει συνδεθεί με σημαντικά ιστορικά γεγονότα της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 1000 μέτρων και απέχει 41 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα του νομού, το Καρπενήσι και η διαδρομή είναι μαγική, με το πράσινο και τα έλατα να πρωταγωνιστούν. Ανήκει διοικητικά στον Δήμο Δομνίτσας, έδρα του οποίου είναι το Κρίκελλο, το οποίο αποτέλεσε την ιστορική έδρα του Δήμου Ευρυτάνων.
Η ιστορική Δομνίστα αποτελούσε μέχρι το 1940 πολύ σημαντικό εμπορικό σταυροδρόμι για γεωργούς και κτηνοτρόφους όλου του νομού. Σήμερα μπορεί να αριθμεί μόνο 30 μόνιμους κατοίκους, δεν έχει χάσει ωστόσο τίποτα από την ομορφιά και τη γοητεία της.
Το χωριό, πάντως, ξανακερδίζει λίγη από την αίγλη του στο αναμφισβήτητο… event της χρονιάς. Το ετήσιο πανηγύρι φιλοξενεί μέχρι 3.500 επισκέπτες, που γεμίζουν τα παρατεταγμένα τραπεζάκια γύρω από τον γερο-πλάτανο.
Σημαντικό αξιοθέατο αποτελεί το μέρος όπου ο Άρης Βελουχιώτης κήρυξε στις 7/6/1942 τον ένοπλο αγώνα κατά των Γερμανών. Στο λόφο έξω από το χωριό στέκει προς θύμησή του το μνημείο εθνικής αντίστασης, προς τιμήν του οποίου γίνεται γιορτή κάθε πρώτη Κυριακή του Ιουνίου, με λαμπρούς προσκεκλημένους. Κάνοντας λίγα βήματα μέσα σε ένα μικρό άλσος, εντοπίσαμε το μικρό εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, σε μια τοποθεσία όπου παλιά βρισκόταν το παρατηρητήριο των αγωνιστών.
Η περιήγηση στη Δομνίτσα θα σας γεμίζει με εικόνες μοναδικές. Οι γραφικοί οικισμοί, τα κατάφυτα δάση ελάτης και ο Κρικελλοπόταμος, ένα από τα μεγαλύτερα ποτάμια του νομού που διασχίζει την περιοχή θα σας χαρίσουν μοναδικές εικόνες για το άλμπουμ των καλύτερων αναμνήσεών σας. Αξίζει να επισκεφθείτε το Λαογραφικό και το Ιστορικό μουσείο της Δομνίτσας που φιλοξενεί εκθέματα σημαντικά που φανερώνουν πτυχές του παραδοσιακού τρόπου ζωής.
Στη Δομνίστα και στα γύρω χωριά, υπάρχουν πολλές παλιές εκκλησίες με εντυπωσιακά χειροποίητα ξυλόγλυπτα τέμπλα και αγιογραφίες. Αξίζει να δείτε τους ναούς του Αγίου Αθανασίου, της Αγίας Κυριακής, των Αγίων Θεόδωρων, του Αγίου Χαραλάμπους και του Αγίου Νικολάου.
Χαρακτηριστικό της περιοχής είναι τα άφθονα νερά και το καταπράσινο περιβάλλον. Πρόκειται για μια περιοχή που κάθε φυσιολάτρης αξίζει να γνωρίσει.
Αξιοθέατα
Αξιοθέατα
Στην περιοχή υπάρχουν αρκετά μνημεία και ιστορικά σημεία, αρκετά από τα οποία παραμένουν μερικώς αξιοποιημένα ή ακόμα και αναξιοποίητα.
Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον σημειώνει το Λαογραφικό και Ιστορικό μουσείο της Δομνίστας, με πλήθος από παλαιά αντικείμενα και αρχειακό φωτογραφικό υλικό.
Στην Δομνίστα βρίσκεται πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων από την αρχαία Φαντίνο, που ήταν το σημαντικότερο σημείο εγκατάστασης στον Ευρυτανικό χώρο κατά την αρχαιότητα. Εδώ επίσης τον Ιούνιο του 1942, ο Άρης Βελουχιώτης κήρυξε επίσημα , στην πλατεία του χωριού, τον ένοπλο αγώνα της Εθνικής Αντίστασης κατά των Γερμανών κατακτητών. Κάθε χρόνο, την πρώτη Κυριακή του Ιουνίου, γίνονται σχετικές εκδηλώσεις στο μνημείο της Εθνικής Αντίστασης.
Επίσης υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου που χρονολογείται ότι χτίσθηκε πρίν το 1900 μ.Χ.
Στο χωριό Άμπλιανη υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, που φέρεται να κτίσθηκε πριν το 1800, στην οποία βρίσκεται αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο που χρονολογείται από το 1801. Εδώ υπάρχουν επίσης ενδιαφέρουσες εικόνες άγνωστου λαϊκού ζωγράφου του 1806. Η άλλη εκκλησία είναι αυτή του Αγίου Νικολάου, χτισμένη σε ρυθμό βασιλικής μονόκογχου, χωρίς τρούλο. Χαρακτηριστικοί είναι οι κίονες που βρίσκονται εσωτερικά σε κάθε πλευρά της ( 4 τετραγωνικοί κύκλοι και 6 κυλινδρικοί ) καθώς και μικτή ενεπίγραφη εικόνα ρωσικής προέλευσης.
Στο Κρίκελλο έγινε η μάχη με τους Γαλάτες το 279 π.Χ. στην γνωστή τοποθεσία «Κοκκάλια», η οποία ονομάσθηκε έτσι από το πλήθος των ανθρώπινων οστών που ασπρίζουν εκεί από την μάχη αυτή κατά την οποία πλήρωσαν την βάρβαρη συμπεριφορά τους οι Γαλάτες που κατέστρεψαν το αρχαίον Κάλλιον. Εκεί τους κατατρόπωσαν ενωμένοι οι αρχαίοι κάτοικοι της Ευρυτανίας και της Αιτωλίας.
Στους Σταύλους εικάζεται ότι βρισκόταν οι στάβλοι της αυτοκράτειρας Δομινίκης που έζησε το 378 π.Χ.
Στα Ψιανά υπάρχει επίσης η εκκλησία της Παναγίας, που έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέα.
Η ομορφιά του τοπίου καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και η πολυμορφία της χλωρίδας και της πανίδας προσδίδουν ιδιαίτερο και μοναδικό χαρακτήρα στο περιβάλλον της περιοχής. Χαρακτηριστικό επίσης της περιοχής είναι το πλήθος των νερόμυλων και αλωνιών που συναντάμε πάνω σε πολλούς δασικούς δρόμους και μονοπάτια, που παρόλο που εγκαταλείφθηκαν εδώ και πολλά χρόνια, διατηρούνται ακόμα σε καλή κατάσταση.
Σημαντικό πλεονέκτημα για τον Δήμο είναι η διέλευση του Ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4, το οποίο ξεκινώντας από τα Πυρηναία, διασχίζει τις Άλπεις και διατρέχει την χώρα μας μέσω της οροσειράς της Πίνδου, για να καταλήξει στο νοτιότερο άκρο της Πελοποννήσου ( Γύθειο) . Το μονοπάτι Ε4 διέρχεται τον Νομό Ευρυτανίας από τα Άγραφα και διασχίζει τον Δήμο Δομνίστας μέσω της επαρχιακής οδού Κρικέλλου – Δομνίστας – Ψηλού Σταυρού.
….Η εδαφική μορφολογία, το κλίμα, οι υπέροχες και μαγευτικές τοποθεσίες, τα περήφανα βουνά με τις δασωμένες κορυφές τους και τις καταπράσινες από τα έλατα πλαγιές, τα εκατοντάδες μονοπάτια, τα δυσπρόσιτα φαράγγια, οι φυσικές πηγές με τα κρυσταλλένια και καθάρια νερά τους, οι λαγκαδιές με τα υπεραιωνόβια πλατάνια και το βαθύ ίσκιο τους, γεμίζουν με έκσταση τον επισκέπτη που δεν μπορεί παρά να σταθεί μαγεμένος να κοιτάζει συνέχεια και να θαυμάζει τις απαράμιλλες ομορφιές και το μεγαλείο της φύσης…
Πηγή Κειμένου: Έθνος της Κυριακής, 28 Σεπτεμβρίου 1997
Διαδρομές
Το Κρίκελλο είναι η έδρα του Δήμου Δομνίστας. Καθώς ερχόμαστε από το Καρπενήσι, περίπου στα μισά της διαδρομής προς το Κρίκελλο, θα κάνουμε μια παράκαμψη προς την ιστορική τοποθεσία Κοκκάλια. Στο πλάτωμα αυτό υπάρχει το αναμνηστικό μνημείο της μάχης που έγινε το 279 π.Χ. όπου ενωμένοι οι Ευρυτάνες και οι Αιτωλοί κατατρόπωσαν τους Γαλάτες του Βρέννου. Από τα πολλά ανθρώπινα κόκαλα που έβρισκαν μέχρι πριν από λίγα χρόνια οι αγρότες της περιοχής πήρε το όνομά της η τοποθεσία.
Η διαδρομή προς το Κρίκελλο είναι πανέμορφη. Ο Ευρυτάνας ποιητής και πεζογράφος Ζαχαρίας Παπαντωνίου έγραψε τη «Συμφωνία των Βουνών» περιγράφοντας το μαγευτικό τοπίο που αντικρίζουμε κι εμείς τώρα. Παλιά μονοπάτια της κλεφτουριάς και των καπεταναίων, οδηγούν σε μοναδικές τοποθεσίες ανάμεσα σε πυκνά δάση από αιωνόβια έλατα, πουρνάρια, σπάνια αρωματικά φυτά και σκιερά πλατάνια που λούζονται στα νερά του πανέμορφου Κρικελλοπόταμου.
Μετά το Κρίκελλο στο δρόμο για τη Δομνίστα μια διασταύρωση αριστερά οδηγεί μέχρι το χωριό Στάβλοι όπου σύμφωνα με την παράδοση βρισκόταν οι στάβλοι των ανακτόρων της Βυζαντινής αυτοκράτειρας Δομινίκης, που ήταν σύζυγος του Ουαλέντου. Άλλη παράδοση αναφέρει ότι οι στάβλοι ανήκαν στον Εύρυτο, τον αρχαίο βασιλιά της Ευρυτανίας, που είχε πρωτεύουσα τη θρυλική Οιχαλία. Στην περιοχή κάτω από την εκκλησία της Παναγίας (Παλιοκκλήσι) βρίσκεται η ανεξερεύνητη αρχαιολογική περιοχή Φάντο ή Φαντίνος.
Αμέσως μετά τους Στάβλους συναντάμε το χωριό Άμπλιανη που ήταν γνωστό για την παραγωγή σε υφαντά κλινοσκεπάσματα και για την ιδιόρρυθμη φορεσιά των γυναικών του. Μάλιστα λέγεται ότι τα παλιά χρόνια, χάρη στην αφθονία του προβατίσιου μαλλιού οι άνδρες δούλευαν για να τα γνέσουν –και μάλιστα περισσότερο από τις γυναίκες- που γι’ αυτό λέγονταν «ροκάδες». Εξίσου και ο φημισμένος χορός, ο Στέγκος, που χορεύεται στην ομώνυμη τοποθεσία του χωριού στο μεγάλο πανηγύρι που γίνεται κάθε χρόνο στη γιορτή της Αγίας Παρασκευής στις 26 Ιουλίου.
Το επόμενο χωριό που θα συναντήσουμε στη διαδρομή μας, επιστρέφοντας στον κεντρικό δρόμο, είναι η Δομνίστα. Λίγο έξω από το γραφικό χωριό, θα συναντήσουμε την τοποθεσία Αϊ-Λιάς που θεωρείται σαν το «πράσινο μπαλκόνι» της περιοχής και προσφέρει πανοραμική θέα.
Αξιόλογα τοπία θα βρείτε επίσης στην περιοχή Κρύα Βρύση και στην λίμνη Ζηρέλια.
Από τη Δομνίστα μπορούμε να φτάσουμε στη Μεσοκώμη. Ανάμεσα στη Ράχη Δομνίστας-Μεσοκώμης υπάρχουν δύο τοποθεσίες που λέγονται Νούρκα Σκάλα και Καλόγηροι. Εδώ έγινε τον Ιούνιο του 1821 η νικηφόρα για τους Έλληνες μάχη της Σκάλας του Τέρνου, μεταξύ των Τούρκων και των επαναστατημένων Ελλήνων. Ο επισκέπτης του φιλόξενου χωριού της Ευρυτανίας μπορεί να επισκεφθεί το σπήλαιο που ανακαλύφτηκε το 1961 σε μια πλευρά του βουνού Καρφοπεταλιάς. Απέχει από το δημόσιο δρόμο, πριν από τη Μεσοκώμη, γύρω στα 15 λεπτά της ώρας με τα πόδια κι έχει θαυμάσιους σταλακτίτες και σταλαγμίτες.
Συνεχίζοντας τον χωματόδρομο μετά τη Μεσοκώμη συναντάμε τον οικισμό Ρυάκι και στη συνέχεια μέσω του βουνού Ανίνου μπορούμε να φτάσουμε στο Θέρμο Αιτωλοακαρνανίας και το Αγρίνιο.
Άλλη μια διαδρομή, σε χωματόδρομο, ξεκινά από τη Δομνίστα προς τη Σκοπιά-Άγιο Χαράλαμπο, Καστανούλα και Ροσκά. Αν θέλουμε μπορούμε να περάσουμε από τον Κρικελλοπόταμο –αν και δεν υπάρχει γέφυρα- και να συνεχίσουμε προς τα Δεκλιανά. Στη συνέχεια ανεβαίνοντας το βουνό Καλλιακούδα φτάνουμε στο Μεγάλο Χωριό. Σ’ αυτή τη διαδρομή εκτός από τα όμορφα χωριά που θα συναντήσουμε διασχίζουμε ένα εντυπωσιακής ομορφιάς τοπίο. Αξιόλογες θέσεις στο παλιό μονοπάτι είναι η «Καλοβλέπει», το απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς φαράγγι του Πάνταβρέχει μετά τη Ροσκά και κατά μήκος της κοίτης του ποταμού του Κρικελλοπόταμου και ο Αϊ-Γιώργης Κοντίβας.
Πριν από το Κρίκελλο, στη θέση Άγιοι Θεόδωροι, χωμάτινος δρόμος μας οδηγεί προς το συνοικισμό Βύθισμα και στη συνέχεια στα Ψιανά. Στη διαδρομή μας συναντάμε την περιοχή Παναγιά Κρικέλλου, θαυμάζουμε απέναντι από το Βύθισμα τον Άγιο Νικόλαο ενώ μέχρι πρόσφατα στην κορυφή του βουνού υπήρχαν αετοφωλιές, των οποίων το επιβλητικό πέταγμα χαρακτήριζε το τοπίο.
Αν μας αρέσει η περιπέτεια, μπορούμε να κατεβούμε την κοίτη του Σελώτη, ένα γραφικό φαράγγι. Στα Ψιανά θα κάνουμε μια στάση στη Γέννηση της Θεοτόκου, εκκλησία με αγιογραφίες και χαρακτηρισμένη ως μνημείο.
Λίγο έξω από το χωριό, στη θέση Ζαγορά, βρέθηκαν ποικίλα αντικείμενα οικιακής χρήσης αρχαίου οικισμού, όπως πιθάρια, πήλινα λυχνάρια και πλήθος θραυσμάτων από κεραμικά και άλλα αντικείμενα.
Επίσης στην τοποθεσία Κτίσμα υπάρχει τείχος από μεγάλες πέτρες που προδίδουν την ύπαρξη πελασγικού ή προπελασγικού φρουρίου που δεν έχει ακόμη αξιοποιηθεί, όπως συμβαίνει και με πολλά όμοιά του στην Ευρυτανία.
Στα Ψιανά μπορούμε να φτάσουμε επίσης από μια ακόμη διαδρομή, μετά από το Κρίκελλο ακολουθώντας τον χωματόδρομο προς Μαρίνο και διασχίζοντας περιοχές άγριας φυσικής ομορφιάς, κατά μήκος της κοίτης του Κρικελλοπόταμου. Περνώντας το Δελιώτικο ρέμα στην περιοχή Καλιφώνι, φτάνουμε στην περιοχή Ζαγορά, όπου συναντάμε τον κεντρικό δρόμο.
Η ομορφιά του τοπίου όλο το χρόνο και η πολυμορφία της χλωρίδας και της πανίδας, προσδίδουν ιδιαίτερο και μοναδικό χαρακτήρα στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Οι φίλοι της ορειβασίας και των περιηγήσεων μπορούν να ακολουθήσουν το καθορισμένο ευρωπαϊκό ορειβατικό μονοπάτι Ε4 που διασχίζει το Δήμο Δομνίστας μέσω της επαρχιακής οδού Κρικέλλου, Δομνίστας, Ψηλού Σταυρού. Εκτός από το χαραγμένο μονοπάτι μπορεί κανείς να ακολουθήσει τους παλιούς δασικούς δρόμους, που διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση, όπου θα συναντήσει παλιούς νερόμυλους και αλώνια.
Ιστορία
Στο μεγάλο ξεσηκωμό του γένους μας, το 1821, η Δομνίστα έπαιξε μεγάλο και σημαντικό ρόλο, που συνδέεται με την παρουσία σε αυτόν το χώρο, της πανίσχυρης αρματολικής οικογένειας των Γιολδασαίων. Εδώ, στις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής του βρήκε καταφύγιο ο «Σταυραϊτός της Ρούμελης» ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, κυνηγημένος από Τούρκους και Έλληνες. Άντλησε τη δύναμη που ήθελε και ξεκίνησε τους νέους αγώνες του…
Η Δομνίστα πρόσφερε σημαντικά και στους μετέπειτα αγώνες του Έθνους μας (Βαλκανικοί πόλεμοι, Μικρασιατική εκστρατεία), όμως σταθμό στη νεώτερη ιστορία της αποτελεί οΙούνιος του 1942, οπότε κηρύχθηκε στην πλατεία του χωριού επίσημα ο ένοπλος Αγώνας της Εθνικής Αντίστασης από τον αρχικαπετάνιο Άρη Βελουχιώτη.
Δίκαια χαρακτηρίζεται ως η «Νέα Αγία Λαύρα» του 1941 – 1944. Κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή του Ιουνίου, γίνονται λαμπρές εκδηλώσεις στο επιβλητικό μνημείο της Εθνικής Αντίστασης, που βρίσκεται σε μαγευτική τοποθεσία και σε χώρο 2,5 στρεμμάτων περίπου.
Παραδοσιακές γεύσεις
Στον Δήμο Δομνίστας θα μπορέσουμε να δοκιμάσουμε τις παραδοσιακές γεύσεις της Ευρυτανίας με τη συνοδεία γευστικού ντόπιου κρασιού και τσίπουρου. Τα παραδοσιακά προϊόντα της Ευρυτανίας είναι εξαιρετικής ποιότητας και τέρπουν και τον πιο δύσκολο ουρανίσκο.
Σας συνιστούμε να δοκιμάσετε ή να αγοράσετε:
-Κρασί και τσίπουρο
-Χυλοπίτες, τραχανά, ζυμωτό ψωμί και προζυμόπιτα
-Γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες, μπακλαβά και ραβανί
-Φασόλια, πατάτες, κάστανα, καρύδια, βατόμουρα, μούρα, αγριοκέρασα, βύσσινα, αγριόμηλα, σύκα, κυδώνια, ελατήσιο μέλι, κηρύθρα και βασιλικό πολτό
-Μεζέδες από ντόπια κρέατα, λουκάνικα, τυρί φέτα, βούτυρο, γιαούρτι και το τοπικό μαλακό τυρί τσαλαφούτι ή κατίκι και αν είστε τυχεροί αγριογούρουνο
-Βουνίσιο τσάι, χαμομήλι, ρίγανη, τίλιο και λεβάντα
-Άγρια πέστροφα από τον Κρικελλοπόταμο και την λίμνη των Κρεμαστών, αλλά και πέστροφες από ιχθυοκαλλιέργειες που βρίσκονται σε πολλά σημεία της Ευρυτανίας.
[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=u41B_CLlYV8&feature=related]
Από την εκπομπή της ΕΤ “Μένουμε Ελλάδα” στην οποία προβλήθηκε η Δομνίστα. Το γύρισμα έγινε με την ευκαιρία της γιορτής τσίπουρου που εκείνη τη χρονιά διοργανώθηκε για πρώτη φορά (νομίζω το 2006). Η διάρκεια είναι περίπου 10 λεπτά.
Χιλιομετρικές αποστάσεις από Δομνίστα
Καρπενήσι 41 χιλιόμετρα
Λαμία 92 χιλιόμετρα
Αγρίνιο 148 χιλιόμετρα
Αθήνα 302 χιλιόμετρα
Δομνίστα Καταλύματα
Για διαμονή στη Δομνίστα, μπορείτε να μείνετε σε ξενοδοχεία, παραδοσιακούς ξενώνες και ενοικιαζόμενα δωμάτια απολαμβάνοντας τη γνωστή Ευρυτανική φιλοξενία.
Για εξαιρετικά οικονομική διαμονή στο Καρπενήσι και για τις προσφορές καταλυμάτων Ευρυτανίας κάντε κλικ εδώ.
